Familie

Voor mensen met dementie en een migratieachtergrond is de familie vaak degene die de zorg op zich neemt. De drempel om professionele hulp in te schakelen is groot, of de hulp past niet altijd binnen de cultuur. Er heerst schaamte rondom dementie, en mensen willen het probleem liever binnen de familie houden.

Mantelzorg

De term mantelzorg is niet altijd bekend bij mensen met een migratieachtergrond. Zorg voor familieleden wordt vaak als een vanzelfsprekendheid gezien en gebeurt binnen de familie of gemeenschap, zonder het gebruik van formele termen. Vaak is er één mantelzorger die de meeste zorgtaken op zich neemt. Dit kan leiden tot overbelasting.

Het is daarom belangrijk om bij de ondersteuning van mensen met een migratieachtergrond en hun familieleden duidelijk uit te leggen wat we in Nederland onder mantelzorg verstaan. En wat de gevolgen zijn van langdurig mantelzorg verlenen. Dit kan helpen om het begrip te vergroten, zodat zij zich ondersteund voelen en weten welke mogelijkheden voor ondersteuning er zijn. Gebruik een vragenlijst of checklist om de belasting in kaar te brengen en bespreekbaar te maken.   

Zorgen doe je samen

Het kan ook nuttig zijn om in gesprek te gaan over de verwachtingen en mogelijkheden van zorg binnen en buiten de familie. Bijvoorbeeld door het inschakelen van professionele hulp of ondersteuning. Het is belangrijk dat je als professional aansluit bij de wensen, gebruiken en gewoonten van de persoon met dementie en hun naasten. Gebruik bijvoorbeeld de Zorgen doe je samen – gesprekslijst van Pharos om meer te weten te komen over de persoon, zijn familie en cultuur zodat je de zorg goed kunt afstemmen.

Hulpmiddelen bij communicatie

Wanneer de persoon met dementie hulp nodig heeft bij het dagelijks leven, is het belangrijk dat anderen goed begrijpen wat de persoon nodig heeft. Als iemand geen Nederlands spreekt, kan het moeilijk zijn om duidelijk te maken wat hij of zij wil zeggen of nodig heeft. Er is niet altijd iemand aanwezig die de taal spreekt. Het is dan belangrijk om hulpmiddelen te gebruiken die de communicatie makkelijker maken.

Een boekje met eenvoudige woorden en zinnen of plaatjes of pictogrammen kan helpen om dagelijks contact gemakkelijker te maken. Het maakt het voor zowel de zorgverlener als de persoon met dementie duidelijker wat er wordt gevraagd en gezegd.

Levensverhaal in levensboek

Als de persoon met dementie zich op zijn gemak voelt, zal hij of zij zich beter kunnen uiten. Het levensboek geeft de mensen die zorgen voor de persoon met dementie waardevolle informatie over wie deze persoon is, waar hij van houdt en wat hij niet leuk vindt. Dit kan helpen om de zorg beter af te stemmen op zijn of haar wensen.

Het is niet vanzelfsprekend dat mensen met een migratieachtergrond gemakkelijk praten over hun verleden, wensen en behoeften. Bespreek samen met de persoon met dementie en de betrokkenen wie het boek kan helpen invullen. Vertrouwen is hierbij heel belangrijk. Het levensboek kan ook aanleiding geven om onderwerpen te bespreken die anders misschien niet ter sprake zouden komen, zoals intimiteit, seksualiteit, maar ook onderwerpen zoals leven en dood.

Onbegrepen gedrag en OOG-methodiek

Onbegrepen gedrag komt bij bijna alle mensen met dementie voor, ook bij mensen met een migratieachtergrond. Samen met mensen met dementie, mantelzorgers en zorgprofessionals is de OOG-methodiek ontwikkeld. De OOG-methodiek helpt professionals om mensen met dementie en een migratieachtergrond te begeleiden. Het gaat daarbij om het verminderen van onbegrepen gedrag. Ook is er aandacht voor de begeleiding van de mantelzorger. De methodiek bevat een  handreiking, een trainingsopzet en een zakkaartje.

Trauma

Onbegrepen gedrag kan ook voortkomen uit een traumatische ervaring. Veel mensen met een migratieachtergrond hebben oorlog meegemaakt of andere traumatische gebeurtenissen. Mensen met dementie en trauma hebben vaak nog meer behoefte aan veiligheid en betrouwbaarheid dan mensen met alleen dementie. Het is belangrijk om goed contact op te bouwen en afspraken na te komen. Omdat ze vaak heftige ervaringen hebben gehad, kunnen ze angstig, wantrouwend en snel onrustig of boos zijn. Ze zijn extra gevoelig voor prikkels, zoals harde geluiden, omdat ze altijd alert zijn.

Zoek contact met sleutelpersonen

Sleutelpersonen zijn mensen uit de doelgroepen die opgeleid worden tot sleutelpersoon. Zij fungeren als voorlichter, bemiddelaar, adviseur en verkenner voor migranten met (kans op) dementie en hun mantelzorgers, en voor zorgprofessionals en zorgorganisaties. Ze hebben een brugfunctie en komen uit gemeenschappen zoals de Marokkaans-Nederlandse, Turks-Nederlandse, maar ook bijvoorbeeld de Chinees-Nederlandse gemeenschap. Op de website van Pharos vind je meer informatie over sleutelpersonen.

Wonen als thuis

Mensen met een migratieachtergrond blijven vaak langer thuis wonen dan mensen met een westerse achtergrond. Het is belangrijk om, bij het zoeken naar een woonzorglocatie, goed rekening te houden met de wensen, behoeften en voorkeuren van de persoon met dementie. Bij voorkeur worden de mogelijkheden van een woonzorglocatie vroegtijdig besproken.

Religie en rituelen

Binnen verschillende culturen kunnen er bijzondere wensen en behoeften zijn rondom religie en rituelen. In de zorg is het belangrijk om op de hoogte te zijn van deze wensen, zodat je zorg kunt bieden die respectvol is en aansluit bij wat voor de persoon belangrijk is. Dit kan bijvoorbeeld gaan over gebeden, wassen, toiletgang of het dragen van schoenen in huis. Het is belangrijk dat professionals dit weten, zodat de zorg zo passend mogelijk kan worden ingericht.